Herkenbaar plaatje?

Nee, dit is geen zeepsop maar een glazen pot waar net nog kikkererwten in zaten! Dit 'sop' heet ,saponinen'. Het woord ‘saponine’ komt van het Latijnse woord ‘sapo’ dat zeep betekent. Het is het schuim dat ontstaat bij het wassen van gedroogde peulvruchten -> saponinen!

Wat zijn saponinen

Saponinen worden geproduceerd door planten om zichzelf te beschermen tegen micro-organismen en insecten. Sommige saponinen zijn toxisch (giftig) en andere saponinen ondersteunen je gezondheid juist! Saponinen uit de verschillende knoflooksoorten hebben bijvoorbeeld een groot aantal voordelen voor je gezondheid (o.a. het verbeteren van de cholesterolhuishouding) maar saponinen uit soja, aardappelen, tomaten, peulvruchten en pinda’s lijken in het algemeen vooral een negatieve uitwerking te hebben op de menselijke gezondheid!

Het verschil tussen goed en fout

Maar hoe zit dat dan, wat is het verschil tussen saponinen die de gezondheid bevorderen (zoals in knoflook, fenegriek, asperges, ui en spinazie) en degene die ziekte kunnen uitlokken (zoals in granen, peulvruchten, tomaten, aardappelen en pinda’s)?

Het antwoord is eigenlijk simpel: de vooral toxische saponinen bevinden zich in voedingsmiddelen die tot voor kort nooit deel hebben uitgemaakt van de dagelijkse voeding van de mens. Zo worden de meeste graansoorten pas zo’n 10.000 jaar door mensen gegeten, waarbij het grootse gebruik pas een paar honderd jaar plaatsvindt. Peulvruchten worden pas zo’n 8.000-3.000 jaar (bonen en soja) door de mens gegeten en het verschil is ook: toen was de consumptie maar zo heel af en toe en nu zeer uitgebreid (sommige mensen eten de hele dag door soja producten).

Tienduizend en achtduizend jaar klinkt als heel veel, dat is het alleen niet (kijkend naar de evolutie). Mensen zijn niet in staat om rauw graan te verteren en dus als voedingsmiddel te gebruiken. Granen, peulvruchten en pinda’s zijn het zaad van de plant (noemen ze ook wel 'het kind') en de plant zal er alles aan doen om haar zaad te beschermen tegen diegene die het afpakt, in dit geval de mens. De saponinen doden de mens niet natuurlijk maar ze zorgen wel voor activatie van het immuunsysteem, waardoor een chronische laag-gradige ontstekingen ontstaan (dit kan bv. weer zorgen voor auto-immuunziekten).

Saponinen kunnen bijvoorbeeld ook een remmende werking hebben op de opname van vitaminen en eiwitten via de darm. Een effect van saponinen is dat het ongewild de kans op het doorsluizen van bepaalde voedingsantigenen verhoogt, waardoor je gevoeliger wordt voor de ontwikkeling van auto-immuunziekten (bv. diabetes en coeliakie).

Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar de werking van saponinen, nog niet alles is bekend (zoals met veel dingen). Mijn tip: was je peulvruchten zeer goed af en varieer je voeding om de invloed van de giftige variant in ieder geval te beperken! Het beste is om peulvruchten te weken (water af en toe verversen) en daarna te koken met het zeewier kombu!

Meer informatie? Ik kreeg via Gezondxtra een interessant artikel uit 'het dossier' over Saponinen (door Leo Pruimboom)! Als je geïnteresseerd bent, laat me dit weten dan kan ik het je mailen.

Grappig detail: één van de meest onderzochte saponinen komt van de schors van de 'Quillaja saponaria' boom. Deze boom komt uit het Andesgebergte: de bevolking heeft van deze boomschors altijd zeep gemaakt (en dan snap je nu de link naar zeep, als je naar het beeld kijkt ;)).